Çoğu kişi tarafından bilinmeyen, fakat bir o kadar da önemli olan konulardan biri de rezerv opsiyon mekanizmasıdır. Finans ve ekonomi alanında ilgilenen kişilerin mutlaka bilmesi gereken konular arasında olan ROM; işlev ve özellik bakımından oldukça önemlidir. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) tarafından alınan kararla, sermaye hareketlerindeki hissedilir dalgalanmaları sınırlamak amacıyla geliştirilen mekanizmada, ekonomiyi olumsuz yönde etkileyecek unsurlara sınırlandırma getirilmiştir. Bu nedenle bu mekanizmayı bilmeniz gerekiyor. Karışık gibi görünse de işlev olarak oldukça kolaydır.
Makroekonomik ve finansal veriler biliyorsunuz ki direkt olarak ekonominin büyümesine, daralmasına neden olur. Rezerv opsiyon mekanizması da bunun için geliştirilmiştir. Aşırı oynaklıkların ülkenin ekonomisine olumsuz etki etmemesi için geliştirilen mekanizma genellikle bankalarda sıklıkla kullanılır. Şöyle ki bankalar mevduat olarak yatırılan TL cinsinden bir miktar oranında döviz ve altın almak durumundadır. Bu hem rezerv hem de ilerisi için kendini güvende tutması içindir. Bu konuda devreye ROM girmektedir. Çünkü bu işlemler belli bir mekanizmaya bağlı olarak yapılır. Zorunlu karşılık katsayıları vardır. Dilerseniz hemen rezerv opsiyon mekanizması nedir, hep birlikte bakalım.
Rezerv Opsiyon Mekanizması Nedir?
Aktif bir politika olarak kullanılan rezerv opsiyon mekanizması TCMB tarafından geliştirilmiştir. Bu mekanizma sayesinde Türk lirasının değerinde yaşanan oynaklıklara müdahale edilebilmektedir. Kredilerin sermaye hareketlerine karşı duyarlılığı azaltılabilirken, TL’nin değeri düşürülebilmektedir. Aynı zamanda rezerv opsiyonu sayesinde kredi büyümesi de dengelenebilmektedir. Bu nedenle ROM, ekonomi alanında oldukça önemli bir yere sahiptir. TCMB tarafından kullanılan politika aracı sayesinde ekonomideki negatif yönlü geliştirmeler kısa sürede iyileştirilmektedir. Bu nedenle rezerv opsiyon mekanizması ülkemizde aktif bir şekilde kullanılmaktadır.
Rezerv opsiyon mekanizmasının bir diğer olumlu yanı ise TCMB’nin brüt döviz rezervlerini artırıyor olmasıdır. Bu anlamda öncelikle geliştirilen yöntemde Türk lirasının zorunlu karşılığı belirlenmek amacıyla temel fon maliyetleri hesaplanmıştır. Mevcut verilerin hesaplanmasıyla bankaların, TCMB’nin TL zorunlu karşılıklarının belli bir kısmını döviz ya da altın olarak kullanması makul görülmüştür. Diğer yöntemde ise döviz ve altın fonlama maliyetlerinin değeri hesaplanmıştır. Bu hususta rezerv opsiyonların katsayıları dikkate alınmıştır.
Kritik katsayı değerleri esas alınan döviz ve altın araçları, Türk lirası fon bulma maliyetlerine göre değişmektedir. Bu konuda libor faiz oranlarına, Türk lirası swap faizlerine ve yabancı para birimlerine bakılmaktadır. Buna göre zorunlu karşılık değerleri belirlenmektedir. Buna göre de kat sayı değerlerinin yabancı para ve kıymetli maden cinsinden borçlanma değerleri hesaplanmaktadır. Bu gerçekten karmaşık olarak gözüken fakat gerekli hususlar öğrenildikten sonra kolay bir konudur. Bu politikayı öğrenerek TL ve diğer enstrümanların değerinde yaşanacak trend eğilimleri hakkında doğru varsayımlarda bulunabilirsiniz. Bu nedenle ROM nedir tam anlamıyla işlevlerini, özellikleri öğrenmelisiniz.
Rezerv Opsiyon Mekanizması Nasıl Çalışır?
Rezerv opsiyon mekanizması, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nda bulunması gereken Türk lirası karşılıkların belirli bir yüzdesinin döviz veya altın cinsinden tutulmasını sağlayan bir uygulamadır. Bu uygulama sayesinde bankalar ellerinde bulundurdukları paraya dönüştürülebilir varlıkların bir kısmını TCMB’ye aktarır. Bu zorunlu bir uygulamadır. Her banka bu kurala uymak durumundadır. Böylece piyasalarda esneklik sağlanmıştır ve TL’nin gücü artırılmıştır. Bu yüzden ROM ülkemizde ekonomik anlamda önemli bir yere sahiptir. Gerek döviz rezerv miktarlarının artırılması gerekse de likidite oranlarının artırılarak dengeleyici bir politika olması sayesinde Türkiye ekonomisinin güçlü bir yere gelmesini sağlamıştır.
Yurt içi piyasalarda olduğu gibi yurt dışı piyasalarında da döviz kurlarına dolaylı yoldan müdahale edebilen ROM sayesinde faiz ihtiyacına duyulan gereksinim azalmıştır. Bu rezerv opsiyonu oranları dahilinde belirlenmektedir. Aynı şekilde rezerv opsiyonu katsayılarının da bu konuda önemi fazladır. Bankalar bu olanaklardan hangi ölçüde yararlanması gerektiğini fonlama araçlarına bakarak anlamaktadır. Yani varlıkların değerlerine ve rezerv opsiyon mekanizmasının sunmuş olduğu olanaklar göz alınarak maliyetler hesaplanmaktadır. Bu yüzden her bankanın ROM’u farklıdır. Özellikle sermaye girişlerinin artış yaşadığı dönemlerde dövizlerin maliyeti Türk lirasına göre düşmektedir. Bu durumda bankalar TL zorunlu karşılıklarını, yabancı dövizlere göre daha yüksek tutmak durumunda kalmaktadır.
Döviz borçlanma maliyetlerin düşmesiyle, rezerv opsiyon mekanizmasından daha çok faydalanılmaktadır. Devlet bunun için teşviklerde bulunmaktadır. Bu sayede ülkemize giren dövizlerin bir kısmı, bankalarca Türk lirası karşılığında tutulmaktadır. Bu sayede Türk lirasına olan baskılar ortadan kaldırılarak TL’nin gücü artırılmaktadır. Türk lirasına yatırım yapılır mı, nasıl yapılır buradan öğrenebilirsiniz. Bu dönemlerde borçlanma kısıtlarının gevşemesiyle, sermaye akışları güçlenmektedir. Likidite oranları artırılmaktadır. Piyasada TL’nin değeri artırılmaktadır. Böylece iyi bir politika sonucu hem ekonomi hem de yatırım anlamında yatırımcıların yüzü gülmektedir.
Sermaye girişi biliyorsunuz ki her dönemde yüksek değildir. Düşük olduğu zamanlarda yabancı paraların kaynak maliyeti, Türk lirasına göre artmaktadır. Bu da yurt dışı fonlarına erişimi zorlaştırmaktadır. TL’nin değerinin düşmesine neden olmaktadır. Bu nedenle bu gibi durumdan etkilenmemek için rezerv opsiyon mekanizması kullanılmaktadır. Böylelikle bankalar gereksinim duydukları döviz likiditesini artırmak için Rom kullanımlarını azaltmaktadır. Bu sayede sermaye girişlerinin azalmasından ciddi anlamda piyasalar etkilenmemektedir. Dengeleyici politika sayesinde TL’nin değer kaybetmesine rağmen yatırımcıların taleplerinin artmasıyla likidite de güçlenmektedir.
Rezerv Opsiyon Mekanizmasının Faydaları Nelerdir?
- Rezerv opsiyon mekanizması sayesinde kısa vadeli sermaye akışı dengelenmektedir. Böylelikle yaşanan oynaklıklardan minimum seviyelerde etkilenilecektir.
- Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın geliştirmiş olduğu para politikası sayesinde brüt döviz rezervlerinde yükselmeler yaşanmıştır. Bu da ROM’un en büyük faydalarından biridir.
- Ekonominin yanı sıra rezerv opsiyon mekanizması bankalara likidite akışı yönünden akışkanlık kazandırmıştır. Bu sayede bankalarda likidite yönetiminde esneklik sağlanmıştır.
- Rezerv opsiyon mekanizması sayesinde kredilerin sermaye hareketlerinde olan duyarlılığı da azaltılmıştır. Böylelikle her bankaya kendi likidite optimizasyonunun sağlanması olanağı tanınmıştır.
- Para politikası sayesinde diğer uygulanan mekanizmalara pek fazla ihtiyaç duyulmamaktadır. Çünkü rezerv opsiyon mekanizmasının sağlamış olduğu olanaklar sayesinde ekonomi canlanmıştır.
Sonuç olarak, ülkemizde 2010 yılından itibaren uygulanan rezerv opsiyon mekanizması ekonominin gelişmesi, dengenin sağlanması açısından iyi bir para politikasıdır. TCMB tarafından geliştirilen ve uygulamaya konulan mekanizma sayesinde Türk lirasının diğer enstrümanlar karşısındaki değeri korunmaya çalışılırken, piyasadaki likidite oranları da artırılmıştır. Bu sayede ekonomideki daralmalar genişleyici boyutlara çıkarılmıştır. Özellikle bu konu yatırımcılar için önemlidir. Çünkü piyasalarda yaşanan değişmelerde ROM’un da katkısı vardır. Bu nedenle bu sistemin işleyişini ve özelliklerini öğrenerek, takiplerde bulunmalısınız. Böylece ileri zamanda yaşanacak olan fiyat dalgalanmalarını görebilirsiniz. Buna göre birikimlerinizi karlı şekillerde değerlendirerek, bütçenize güzel miktarda katkıda bulunabilirsiniz.
Ücretsiz eğitim almak ve deneme hesabı oluşturmak için tıklayın.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder