Borsalarda birikimlerin değerlendirilmesi için iyi olanakların söz konusu olması gibi bazı riskler de söz konusudur. Ama bu söz konusu riskler, iyi derecede bilgi ve deneyim ile minimum düzeyde tutulabilirler. Bu nedenle de yatırımcı olmak isteyen kişiler yıllar boyunca çalışarak edindikleri birikimlerini bir an kaybetmemek iyi öncelikli olarak borsa eğitimi almalıdır.
Risk Almadan VİOP Yatırım İşlemlerini Demo Hesap ile Hemen Öğrenin!
Bilgi Almak için Tıklayın.
Bir menkul kıymetten belirli bir verim sağlamak ve kar elde etmek amacında olan yatırımcı için risk, gelecekte sağlayacağı verimin, hedeflenen verimin altında kalması ihtimali borsa yatırım riskini ifade etmektedir. Borsalarda işlem yapan herkesin amacı yüksek kazançlar elde etmektir. Borsaların en genel yatırım felsefesi ise yüksek kazanç bekleyen yatırımcının yüksek riski de göze almasıdır. Kişiler aldıkları eğitimler çerçevesinde kendilerine borsa teknikleri geliştirirler ve bu şekilde risklerini minimuma indirmeyi amaçlarlar. Borsa teknikleri hakkında bilgi almak için bu yazımı okumanızı öneririm.
Şimdi borsa riskleri ile ilgili detaylı bilgilere hep birlikte göz atalım:
Borsada Söz Konusu Olan Riskler Nelerdir?
Borsalarda yapılan en büyük hatalardan birisi de başka bir yatırımcının borsa teknikleri ve stratejileri, piyasaya spekülasyon yapmak amacıyla verilen tüyolara göre hareket etmeleridir. Herkes amacı kazanç elde etmek olduğu için kimse kimseye stratejilerinin tamamını vermek istemeyecektir. Borsaların başlıca yatırım riskleri;
- Faiz oranı riski,
- Enflasyon riski,
- Piyasa riski,
- Finansal risk,
- İş riski,
- Yönetim riskidir.
Faiz Oranı Riski: Piyasada gelecek dönemlerde faiz oranının yükselme ihtimali, menkul kıymet fiyatlarını olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenle de dönemsel olarak faiz oranlarının resmi verilerinin piyasa takibinin yapılmasında fayda vardır.
Enflasyon Riski: Menkul kıymetlerin fiyatları, pazarın satın alma gücünün azalmasından farklı derecede etkilenmektedir. Sabit gelir sağlayan finansal varlıkların fiyatlarında enflasyonun etkisi daha şiddetli görüldüğü halde, bu etkinin hisse senedi üzerindeki sonuçları tartışmalıdır. Bir kısım uzmanlara göre hisse senetleri enflasyona karşı en dirençli finansal araçlardır.
Enflasyon ile birlikte ciro ve karlılıklarının artması, kar paylarının da yükselişine yol açtığı gibi, şirketin enflasyon nedeni ile artan piyasa değerleri, ortakların haklarının azalmasını önlemektedir.
Piyasa Riski: Sermaye piyasasında, geçerli bir ekonomik nedene dayanmadan daha ziyade psikolojik etkiler nedeniyle finansal varlıkların fiyatlarında düşüşler meydana gelebilmektedir. Önceden tahmin edilmesi mümkün olmayan bu etkiler birtakım siyasi olar ve gelişmelerin menkul kıymet piyasalarını olumsuz yönde etkiledikleri zaman zaman görülmektedir.
Piyasa riski olarak nitelendirilen bu etkiler, tahvilden çok daha ziyade hisse senedi üzerinde ağırlığını gösterecektir.
Finansal Risk: Ortaklığın varlıklarını finanse etme şeklinden doğan bir risktir. Sermaye yapısı içinde yer alan kaynaklar sabit bir yük getirdiği takdirde, karlılık oranlarında dalgalanmalar meydana gelebileceği gibi, mali yükümlülüklerin yerine getirilmesinde de risk yaratabilmektedir.
İş Riski: Bir şirketin satışları ve faaliyet geliri üzerinde olumsuz yönde etki yaratabilecek grevler, zevklerin değişmesi, yoğun rekabet, hammadde temininde yaşanan sıkıntılar gibi gelişmeler iş riskini oluşturur.
Yönetim Riski: Firmaların satışları ve karlılıkları konusunda aldıkları sonuçlar yönetimin başarılarıyla veya hatalarıyla yakından ilgili olduğuna göre, yönetici kadroların yetenekleri hisse senetlerinin yatırım riskini de etkilemektedir.
Sistematik Risk ve Beta Katsayıları
Borsaların genel riskleri dışında borsa yatırımcıları için büyük önem teşkil eden daha bilimsel bir risk faktörü de söz konusudur. Bunlara sistematik risk denilmektedir. Sistematik risk, beta katsayıları ile ölçülmektedir ve beta katsayısı hisse senedinin pazar portföyündeki dalgalanmalara karşı duyarlılığının ölçüsünü ifade etmektedir.
Pazar portföyü piyasada işlem gören tüm hisse senetlerini pazardaki payları oranında içerdiği varsayılan teorik bir portföydür. Borsa endeksinde yer alan hisse senetlerinin bir çeşit pazar portföyü oluşturduğu söylenebilir. Ancak hisse senetlerinin bu endekse alınış kriterleri değişiktir. Endeksteki değişimin, endekste yer alan hisse senetlerinden oluşan pazar portföyünün getirisini temsil ettiği kabul edilmektedir.
Hisse senetlerinin getirisi pazar koşullarından bağımsız getiri ve pazar koşullarına bağımlı getiri olarak ikiye ayrılır. Ekonomideki ve pazarlardaki olumlu veya olumsuz gelişmeler, örneğin faiz oranlarındaki veya döviz kurlarındaki değişmeler, Gayri Safi Milli Hasıla’nın büyümesi, emisyon hacmindeki genişleme hisse senetlerine karşı talebi etkiler ve endekslerin yükselip alçalmasına sebep olur. Bunlara makro etkenler denir. Bu gelişmelerden pazardaki hemen bütün hisse senetleri etkilenir. Endeksteki iniş ve çıkışlar tüm hisse senetlerinde pozitif veya negatif getiri oluşturur.
Pazar koşullarından bağımsız getiri ise, pazar koşullarında hiçbir önemli değişme olmasa bile, şirketlerin kendi iç bünyelerinde veya bulundukları sektörde meydana gelen olumlu veya olumsuz gelişmelerden kaynaklanır. Şirketlerde yönetim değişikliği, sahip değiştirme, yeni yatırımlar, yeni mamullere veya yeni teknolojilere geçiş, yeni pazarlar ve ihracat imkanları şirketlerin hisse senetlerinin getirisinde genel piyasa şartlarından bağımsız etkiler yaratır.
Hisse senetlerinin pazar koşullarından bağımsız ve şirket iç bünyesindeki değişmelerden etkilenme derecesi alfa katsayısı ile ölçülür. Bir hisse senedinin pazar portföyündeki dalgalanmalara, yeni pazar koşullarına duyarlılığı ise beta katsayısı ile ölçülür. Pazardan bağımsız ve pazara bağımlı faktörlerin hisse senetlerinin getirisindeki etkilerini bir formülle ifade etmek mümkündür.
Getirinin yüksek veya düşük olması yatırımcı açısından bir risk oluşturur. Pazar koşullarına bağımlılıktan doğan risk sistematik risk olarak tanımlanır ve beta katsayısı ile ifade edilir. Pazar koşullarından bağımsız getirisindeki dalgalanmaların yarattığı risk ise sistematik olmayan risk olarak adlandırılır ve alfa katsayısı ile ifade edilir. Sistematik risk ve dolayısıyla beta katsayısı daha büyük önem taşımaktadır.
Yatırımcılar hisse senedi analizi yaparken, her hisse senedinin kendine özgü yani pazardan bağımsız koşulları yanında, pazarla olan bağımlılık derecelerini de incelemelerinde yarar vardır. Beta katsayıları bu bağımlılığın iyi bir göstergesidir. Beta katsayıları 1’en büyük olan ve atak diye adlandırılan hisse senetlerinin pazara karşı duyarlılıkları fazladır. Pazar portföyünün getirisinde % 1 artış olduğunda, atak hisse senedinin getirisindeki artış % 1’den daha fazla olur. Başka bir deyişle, borsada fiyat artışları olduğunda, atak hisse senedinin fiyat artışı ortalama artışın üzerinde gerçekleşir.
Beta katsayıları 1’den küçük olan ve tutucu diye adlandırılan hisse senetlerinin ise pazara karşı duyarlılıkları zayıftır. Pazar portföyünün getirisindeki % 1 artış tutucu hisse senetlerinin getirisinden daha düşük bir artışa imkan verir. Yani, borsada fiyatlar artarken, bu hisse senedindeki fiyat artışı ortalama artıştan daha az olur. Ancak şunu da unutmamak gerekir, borsada fiyatlar genel düzeyi düşerken, atak hisse senetlerindeki fiyat düşüşü daha şiddetli, tutucu hisse senetlerindeki düşüş ise daha ılımlı olacaktır. Sonuç olarak atak hisse senetlerinin, tutucu hisse senetlerinden daha riskli yatırım araçları olduğunu söylemek mümkündür.
Beta katsayılarının zaman içerisinde tutarlı ve istikrarlı kalması çok önemlidir. Beta katsayısı geçmişe dönük fiyat analizleriyle bulunur. Katsayının aynı kalıp kalmadığı, değişime uğradıysa bunun zaman içinde piyasa koşullarından meydana gelen değişimlerle tutarlı olup olmadığı da bu analizlerin periyodik olarak tekrarlanmasıyla anlaşılır. Bu yapılmadığı takdirde, zaman içinde değişen katsayılar yatırımcıyı yanlış biçimde yönlendirir. Analizlerde aylık verilerden yararlanılır. Hisse senetlerinin aylık getirileri, sermaye artırımları, rüçhan hakları, bedelsiz hisse senetleri ve benzerleri mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.
100.000 TL sanal para yüklü VİOP demo hesap ile risk almadan deneyim kazanmak için tıklayın.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder