Hisse senetlerinin değerlemesi çeşitli yollardan yapılmaktadır. Borsa değerleri hariç bütün değerleme metotları, önce şirketin net değerini bulup, bu değeri hisse senedi sayısına bölmek suretiyle hisse değerine varma prensibine dayanır.
VİOP’ta Hisse Senedi Yatırımı Nasıl Yapılır Demo Hesap ile Öğrenin!
Detaylı Bilgi için Tıklayın.
Şirketin değerinden hisse senedinin değerine varmak için yapılan hesaplamalar sırasında hisse senetleri ve tertipler arasında değer farklarına sebep olabilecek özellikler mutlaka göz önünde bulundurulur, intifa senetleri, kurucu hisse senetleri, herhangi bir şekilde imtiyazlı hisse senetleri özelliklerine göre değerlenirler.
İşte hisse senedi değerlemesinde bilinmek gereken konular:
Borsa Değeri
Bir şirketin hisse senetlerinin birim olarak veya tüm işletme olarak piyasa değerinin tespit için en kestirme yol hisse senetlerinin borsa bültenlerindeki değerini araştırmaktır. Ancak, özellikle işletme devirlerinde, borsa değerinin hareketli olması sakıncalar yaratır. Borsa konjonktürünün çok hızlı veya çok durgun olması yani boğa eğiliminde veya ayı eğiliminde olması yanıltıcı sonuçlar verebilir.
Aynı zamanda borsa bulunmayan ülkelerde veya borsaya kayıtlı olmayan, kayıtlı olup da işlem görmeyen şirketlerde de diğer değerleme yöntemlerinin kullanılması gerekmektedir.
Muhasebe Değeri (Defter Değeri)
Muhasebe değeri, bir şirketin sadece maddi öz varlığının bilanço değeri ile değerlenmesidir. Bulunan öz varlık ödenmiş sermayeye bölündüğünde 1 hisse senedinin muhasebe değeri bulunur. Bir şirketin bilanço özvarlığını hesaplayıp hisse sayısına bölerek bir hisse senedinin muhasebe değeri rahatlıkla bulunabilir.
Piyasa Değeri / Defter Değeri Oranı
Şirketlerin hisse senedi bazında piyasa değeri ile defter değeri daima farklıdır. Bunun nedeni, defter değeri muhasebe dışı faktörleri hesaba katmaz. Bir şirketin yıllar içinde piyasa değerinin kendi defter değerinin ne kadar altında veya üstünde seyrettiği ve bu iki değerin birbirine oranı tespit edildiğinde, genel olarak bunun sürekli bir eğilim arz ettiği görülür. Yani piyasa değeri hemen her dönemde defter değerinin belli bir miktar altında veya üstünde seyreder, belli bir trend veya birbirine yakın oranlar gösterir. Bu trend veya oranlara istinaden, şirketin defter değerinden hareketle piyasada olması gereken değer bulunabilir.
Aynı zamanda sektör için oluşmuş bir ortalama “piyasa değeri / defter değeri” oranından da yararlanılarak bir şirketin hisse senetlerinin piyasa değerine varılabilir.
Net Aktif Değeri
Net aktifin tespiti için bilanço kalemlerinde bazı düzeltmeler yapılması gerekir. Bu düzeltmeler için çeşitli yöntemler vardır. Amaç ise işletmenin esas değerini ortaya koymak olduğuna göre, sabit tesislerin esas değerini ortaya koyacak bir metodun seçilmesi gerekir. Batı ülkelerinde muhtelif işletme tiplerine göre, kapasiteden hareket eden birim değerler hesaplanmaktadır. Örnek vermek gerekirse; modern döküm fabrikalarında kapasitenin 1 tonu için yatırım değeri, deniz nakliyat şirketlerinde gemilerin tonaj başına birim değeri bellidir. Ülkemizde ise henüz bu tip araştırmalara girilmemiştir.
Bu değer bazen bir işletmenin rakamlarına kapasite veya ciro farkı uygulamak şartıyla bulunur. Değerlemeye tabi tutulan şirketin iştirakler veya hisse senetleri portföyü bilançoda iktisap değeri ile gözüktüğüne göre, portföyde mevcut hisse senetlerinin borsa değerine veya takdiri değerine göre defter kıymetleri düzeltilir.
Bilanço kalemleri üzerinde gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra bulunan öz varlık değeri şirketin hisse senedi sayısına bölündüğünde elde edilen değer hisse senetlerinin net aktif değeridir. Eğer şirketin birkaç grup hisse senedi varsa, her grubun sermayedeki payına göre öz varlık değeri bölüştürülür. Gruplara düşen öz varlık değeri gruptaki hisse senedi sayısına bölünerek her grup hisse senedinin değeri bulunmuş olur. Fakat her grup hisse senedi aynı haklara sahip değilse, imtiyazlı olanların değeri imtiyazın kapsamına göre ayrıca düzenlenmelidir.
Net aktif değerin bulunması yöntemi, şirketin tasfiye halinde aktif kalemlerin parça parça satılarak paraya çevrilmesine benzetilir. Yani net aktif değeri bir bakıma tasfiye değeri olmaktadır. Hatta bazı ülkelerde net aktif değerine hurda değeri de denilmektedir. Borsa çevrelerinin bu hükmünü zaman zaman doğrulayan husus, çoğunlukla hisse senetlerinin net aktif değerinin borsa fiyatından farklı olmasıdır.
Net aktif değerinin borsa fiyatından farklı olması bu yöntemin işletmenin yalnız maddi varlığını parçalar halinde göz önüne almış olmasından kaynaklanmaktadır. Para kazanan bir işletmenin, maddi varlığının üstünde ayrıca bir bütün olarak işletme değeri vardır. Gerçekçi bir değerleme, şirketin aldığı sonuçların gelişimini ve sermaye piyasasının içinde bulunduğu şartları göz önünde bulundurmak zorundadır. Bu sonuç yatırımcıyı temettülerin kapitalize edilmesi suretiyle yapılan değerlemeye götürür.
Fiyat – Kazanç Katsayısı
Hisse senedinin değerini hesaplamada temettü yerine kardan hareket etmenin daha doğru olacağı gerçeğinden hareket ederek fiyat / kazanç katsayısı da bir değerleme aracı olarak kullanılabilir. Kesrin payına hisse senedinin piyasa veya borsa fiyatı, paydasına pay başına bilanço karı konur. Ancak bilanço karı genellikle son bilançodan alındığı için eski kalmaktadır. Bu sebeple, bilanço eski kaldığı zaman en yakın dönem tahmini karı kullanılmaktadır. Hisse sayısı yeni yapılan bir sermaye artırımı yüzünden yıl içerisinde değişmiş ise zamana göre ağırlıklı ortalama hisse sayısı alınır.
Hisse senedi değerlemesinde fiyat / kazanç oranının faydası ise; bir şirketin hisse senedi fiyatı belli değilse, piyasanın genel fiyat / kazanç oranı ya da o sektörün veya benzer bünyedeki şirketlerin ortalama fiyat / kazanç katsayısı bir değerleme ölçüsü olarak kullanılabilir. Katsayı ile paydanın yani hisse başına karın çarpımı hisse senedinin piyasa değerini vermektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder